بررسی مهم‌ترین فعالیت‌های اجتماعی سامانیان بین سال‌های 819 - 999 م
DOI::
https://doi.org/10.69892/jawzjanan.2024.13کلمات کلیدی:
اوضاع اجتماعی, اوضاع فرهنگی, خراسان, سامانیان, ماوراءالنهرچکیده
دولت سامانیان از ابتداء بر اساس یک ساختار متمرکز بناء و جامعه آن به اقشار مختلف تقسیمبندی شده بود. البته ساختار اجتماعی دولت سامانیان منظم و تکامل یافته بوده، زمینة گسترش اسلام را در نواحی شرقی قلمرو خود فراهم نمود. دولتمردان سامانی سطح رفاه اجتماعی را افزایش داده، به علماء و دانشمندان احترام خاصی داشتند. همچنان در عرصة فرهنگی و شکوفای هنری نیز خدمات ارزندهای انجام دادند. با اینحال در بخش زراعت زارعان و زمینداران نقش مهمی در تأمین منابع خزانۀ دولتی داشتند. بهدلیل وابستهگی کشت و زراعت به منابع آبی، بهویژه در مناطقی که از منابع طبیعی آبی دور بودند، تأسیسات آبرسانی را ایجاد کرد، چونکه حکومتها معمولاً مسئولیت آبرسانی به روستاها و زمینهای مزروعی را داشتهاند. سامانیان پس از استیلا بر نواحی شرقی افغانستان و ماوراءالنهر، این تأسیسات را در قلمرو خود گسترش دادند. هدف عمدة این تحقیق، انعکاس فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی دولت سامانیان، است. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات با شیوه کتابخانهای نگارش یافته است. یافتهها نشان می‌دهد که حکومت سامانیان در کنار سایر فعالیتها، در قسمت احیاء و تداوم فرهنگ و تمدن اسلامی در ماوراءالنهر، در دورترین نقاط قلمرو خویش بدون تعصب تلاش و کوشش فراوان به خرچ داده و به‌منظور تداوم بیشتر حکومت خویش در قسمت رفاه اجتماعی توجه خاصی مبذول میداشتند.
مراجع
احمدی جعفری، منصوره و سجادی، علی محمد. (۱۳۹۲). ارتباط دوسویة حاکمیت واندیشه در دوران سامانی و غزنوی. تاریخ ادبیات (پژوهشنامه علوم انسانی، (۳/ ۷۲)، 5- 16.
پرگاری، صالح. (۱۳۸۰). پاره¬ای از عوامل تکوین ساختار اقتدار در حکومت سامانیان. پژوهشنامه علوم انسانی، (۳۲)، 129- 143.
دولت رفتار حقیقی، مریم و سپهری، محمد. (۱۳۹۹). تاریخ¬نگاری دورة سامانیان. پژوهشنامة انتقادی متون و برنامه¬های علوم انسانی، 20(1)، 101- 113.
رضایی شیرازی، فاطمه. (۱۳۹۲). نظام آبیاری در خراسان عهد سامانی. مسکویه، 8(26)، 99- 114.
رفیعی، امیرتیمور و سیفی، فرزانه. (۱۳۹۰). نقش امیراسماعیل سامانی در چگونگی تشکیل دولت سامانیان. تاریخ، 6(۲۰)، 126- 145 .
شجاعی قادی کلائی، حسین و میرائی، محسن. (۱۳۹۷). مطالعه نقوش سفال و منسوجات دوره سامانی و آلبویه در تطبیق با هنر ساسانی. هنرهای تجسمی (هنرهای زیبا)، 23(1)، ۷۳- 82.
صفا، ذییح الله. (۱۳۸۸). تاریخ ادبیات ایران. تهران: رامین.
عرفی نژاد، محمد علی. (۱۳۷۸). فرمانروای بخارا. تهران: ندا.
غفوراف، باباجان. (۱۹۹۷). تاجیکان. ترجمه محمد نیازوف، دوشنبه: بی‌نا.
کهن، فرحناز. (۱۳۹۴). کتابخانه وکتابداری در ایران عصر سامانی. مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات (مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی)، 26(4)، 109- 122.
موسوی، سید عیسی. (۱۴۰۱). بررسی عملکرد اقتصادی دولت سامانی در حوزه علم و دانش. علم و تمدن در اسلام، 4(۱۴)، 74- 94.
نرشخی، ابوبکر محمد بن جفعر. (۱۳۶۳). تاریخ بخارا. ترجمة ابونصر احمد بن نصر القباوی، تهران: توس.
هروی، جواد. (۱۳۸۰). ایران در زمان سامانیان؛ تاریخ سامانیان از آغاز تا سلطنت نصر دوم. مشهد: نوند.
ستاریان، سامان و همکاران. (۱۳۹۶). میراث اداری ساسانیان در ایران دورة سامانی. مجله پژوهش-های تاریخی ایران و اسلام، 11(۲۰)، 81- 108.
