زبان و جنسیت در زبان فارسی ¬دری
DOI::
https://doi.org/10.69892/jawzjanan.2025.78کلمات کلیدی:
افغانستان, تفاوت¬های اجتماعی, جنسیت, زبان, زنان, مردانچکیده
زبان در اجتماع کاربرد یکسان و یکنواختی ندارد زیرا طبقه، موقعیت اجتماعی، سن و جنسیت در ایجاد تنوعات زبانی نقش مهمی دارند. در زبانشناسی اجتماعی، مسألۀ جنسیت و تأثیر آن بر تنوعات زبانی از مباحث بنیادی است. زنان و مردان در جامعۀ زبانی از شیوههای متفاوت بهره میبرند. تفاوتها غالباً در سطح واژگان و جملات مشهود است. زنان معمولاً از زبان نرمتر و غیرمستقیم با تأکید بر عواطف استفاده میکنند و مردان از زبان قویتر و مستقیمتر برای نشان دادن قدرت و استقلال بهره میبرند. هدف این تحقیق، بررسی تأثیر جنسیت بر ساختارهای زبانی و تفاوتهای زبانی میان زنان و مردان در گفتوگوهای روزمره و رسمی است. در تحقیق حاضر رابطۀ زبان و جنسیت در افغانستان و شناخت تفاوتهای زبانی و نحوۀ تعاملات اجتماعی میان دو جنس به روش میدانی به بررسی گرفته شده و با تکیه بر نظریههای زبانشناسی اجتماعی و جامعهشناسی، جنبههای مختلف زبان و جنسیت در زبان فارسیدری تحلیل شده است. یافتهها نشان میدهد که تفاوتهای زبانی میان زنان و مردان افغانستان در سطح واژگان، ساختارهای دستوری (صرفی و نحوی)، اصطلاحات، عبارات، ضربالمثلها و کاربردهای زبانی، ریشه در نقشها و باورهای اجتماعی و فرهنگی دارد.
مراجع
ارباب، سپیده. (۱۳۹۱). بررسی و طبقه¬بندی دشواژه¬های رایج فارسی در تداول عامه. مجله پژوهش های زبان شناسی تطبیقی. 2(4)، ۱۰۷- ۲۰۴. https://rjhll.basu.ac.ir/article_256.html
استنبرگ، رابرت. جی. (1386). روانشناسی شناختی. ج2. ترجمۀ مریم وفایی. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
فیاض، ابراهیم و رهبری، زهره. (1385). صدای زنانه در ادبیات معاصر ایران. زن در توسعه و سیاست، 4(4)، 23- 50. https://jwdp.ut.ac.ir/article_19235.html
محمودیبختیاری، بهروز و دهقانی، مریم. (1392). رابطۀ زبان و جنسیت در رمان معاصر فارسی: بررسی شش رمان. زن در فرهنگ و هنر، 5(4)، 543- 556.doi: 10.22059/jwica.2014.50244
مدرسی، یحیی. (۱۳۸۷). درآمدی بر جامعه¬شناسی زبان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مدرسی، یحیی. (۱۳۹۳). درآمدی بر جامعه¬شناسی زبان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نجفی عرب، ملاحت. (۱۳۹۴). زبان و جنسیت در رمان. ویراستار یدالله بهمنی مطلق. تهران: علم و دانش.
نعمتی، آزاده. (۱۳۸۲). تحلیلی بر تفاوت¬های زبانی زنان و مردان (تحقیقی در جامعه شناسی زبان). مجله دانشکده علوم انسانی سمنان. (5)، 73-۹۲.
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/325419
نوشین¬فر، ویدا. (۱۳۸۱). زبان و جنسیت. مجله ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه بیرجند)، 2(2)، ۱۸1-۱۸8. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/377714
مجیدی قهرودی، نسیم و سلطان محمدی، زهره. (1390). عوامل موثر بر تفاوت های ارتباطی زنان و مردان در روابط میان فردی. فرهنگ ارتباطات، 1(2)، 1- 22.
SID. https://sid.ir/paper/391486/fa
معصومی، محسن و رحیمی نژاد، ویدا. (۱۳۹۱). زن و ضرب¬المثل¬های جنسیتی. فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، 4(11)، ۱35- 158.
https://dorl.net/dor/20.1001.1.2008899.1391.4.11.7.3
مهران، گلنار؛ نراقی زاده، افسانه و ملک زاده، شیما. (1396). بررسی نقش کلیشه های جنسیتی کتاب های ادبیات فارسی و زبان فارسی سال اول دبیرستان در انتخاب رشتة تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر. نوآوریهای آموزشی، 16(1)، 43-66.
https://noavaryedu.oerp.ir/article_79111.html
سلطانیان، مجتبی و هاشمیان، لیلا. (۱۴۰۰). بررسی تأثیر جنسیت بر محتوا در آثار گُلی ترقی برپایۀ نظریۀ لیکاف. پژوهش¬های جامعه¬شناسی معاصر، 10 (19)، ۷1- 88.
doi: 10.22084/csr.2022.23748.1937
نژاد، محسن جان. (1381). تفاوتهای زبانی میان گویشوران مرد و زن ایرانی در برخی موقعیتهای تعامل مکالمهای بر پایة میزان کلام (Amount of Speech). پژوهش ادبیات معاصر جهان، 7(12)، --. https://jor.ut.ac.ir/article_12298.html
