ظهیرالدین محمد بابر رباعیلریده قافیه نینگ اۉرنی
DOI::
https://doi.org/10.69892/jawzjanan.2024.41کلمات کلیدی:
باش قافیه, تجنیس, ترصیع, رباعی, قافیهچکیده
ظهیرالدین محمد بابر شعریتیده قافیه نه‌فقط بدیعي بېزه‌ک واسطه‌سی؛ بلکه شعري مضموننی چوقورلشتیرووچی و آهنگدارلیکنی آشیرووچی مهم عنصرلردن بیریدیر. اونینگ رباعیلریده قافیه نینگ ایشله‌تیلیشی آهنگ و مضمون اۉرتهسیدگی اویغونلیکنی تأمینلب، شعر نینگ اېستېتیک تأثیرچنلیگینی آشیره دی. اوشبو مقاله ده بابر رباعیلریده قافیه نینگ شعري وظیفه‌سی، اونینگ معنا تاشیشد‌گی اۉرنی و بدیعي تأثیری تحلیل قیلینه دی. مقاله نینگ مقصدی اېسه، ظهیرالدین محمد بابر نینگ رباعیلریده قافیه نینگ اۉرنی و اونینگ شعري صنعتگه قۉشگن حصه‌سینی اۉرگنیش‌دیر. تحقیقده بابر رباعیلریده قافیه نینگ ایشله‌تیلیش اصوللری، اېستېتیک و حسي مقصدلری تحلیل قیلینه دی. مقاله ده تحلیلي و قیاسي اصوللر ایشله‌تیلگن. تحلیلي اصولده رباعیلرد‌گی قافیه تیزیمی اۉرگنیلیب، آلیب باریلگن قیاسي میتود اساسیده بابر و نوایی رباعیلری اۉرتهسیدگی اۉخشه‌شلیکلر و فرقلر انیقلنگن. تحقیقدن انگلشیلیشیچه ظهیرالدین محمد بابر رباعيلریده قافیه مهم اېستېتیک واسطه صفتیده ایشله‌تیلگن. بابر، قافیه‌نی نه‌فقط شکلي واسطه؛ بلکه حسیاتنی افاده‌لشده ثمره‌لی اصول صفتیده قۉلله‌گن. اونینگ رباعيلرید‌گی قافیه ایشله‌تیش اصولی باشقه اۉزبېک کلاسیک شاعرلریدن اجره‌لیب توره‌دی، چونکه بابر قافیه‌نی ایشله‌تیش ده شعرلر‌نینگ عمومي ریتمیک توزیلیشی‌نینگ مستحکملش‌نی هم جدي نظرده توته‌دی. بابر رباعيلریده قافیه موسیقیلیک و آهنگدارلیکنی آشیریب، اونینگ بدیعي قیمتی‌نی آشیره‌دی. خلص، بابر رباعيلریده قا‌فيه نه‌فقط بدیعي واسطه؛ بلکه حسیات آهنگ و موسیقیلیکنی افاده‌لشده هم مهم رۉل اۉینه‌گن. او قافیه‌نی شعر نینگ ریتمیک و اېستېتیک توزیلیشینی کوچه‌یتیریش اوچون ایشله‌تگن.
مراجع
ایشانچ، ذکرالله و کوهکن، محمد عالم. (1374). اۉزبېک ادبیاتی فرهنگی. فاریاب: امیر علیشیر نوایی فرهنگی نشریاتی.
بابر، ظهیرالدین محمد. (1387). دریا در گوهر (دېوان کامل ظهیر الدین محمد بابر). با مقّدمه، مقابله و تصحیح شفیقه یارقین. کابل: وزارت اطلاعات و فرهنگ.
نوایی، علیشیر. (1385). خزاین المعانی (غرایب الصغر). نورالله آلتای اهتمامی بیلن. شبرغان: جهاني همکارلیکلر.
یوشیج، نیما. (1351). حرف‌های همسایه. تهران: دنیا.
Asallayev, A. va boshqalar. 2015. Badiiy san’atlar. Toshkent: Tafakkur.
Husayniy, A. (1981). Badoye’ us-sanoye’. Alibek Rustamiy tarjimasi. Toshkent: Badiiy adabiyot nashriyoti.
Is’hoqov, Y. (2015). So‘z san’ati so‘zligi. Toshkent: Muharrir nashriyoti.
Navoiy, A. (2000). Asarlar to’plami. 16 jild, Toshkent: Fan.
Taroziy, Shayx Ahmad Ibni Xudoydod .(1996). Funun ul- balog’a. Toshkent: Xazina.
Ҳожиаҳмедов, А. (2001). Шeър санъатларини биласизми?. Тошкент: Шарқ нашриёти
