علیشېر نوایی اثرلریده صاحب‌قران امیر تېمور تصویری
DOI::
https://doi.org/10.69892/jawzjanan.2024.2کلمات کلیدی:
امیر تېمور, بدیعي ادبیات, تېموريلر سلاله‌سی, علیشېر نوایی, نوایی اثرلریچکیده
قیسقرتمه
علیشېر نوایی تېموريلر دوریده یېتیشگن سۉز صنعتکارلریدن بیری. اوندن اۉتّیزگه یقین کتّه۔کیچیک اثرلر بیزگچه یېتیب کېلگن. نوایی، دوری‌نینگ یېتوک شاعری، بیلیمدانی صفتیده اۉز دوری و اۉزیدن آلدین اۉتگن بویوک ذاتلرگه نسبتاً بې‌فرق قالمه‌ی، کېزی کېلگنده اثرلریده اولرگه مناسبت بیلدیرگن. شولردن بیری بویوک تېموريلر سلاله‌سی اساسچیسی صاحب‌قران امیر تېموردیر. امیر تېمور شونده‌ی بیر سلاله‌نی اساس قۉیدی که، اولر نه یالغیز تورکي خلقلر، اَینیقسه، اۉزبېک خلقی تأریخی‌نینگ کتّه قسمینی، بلکه، بوتون بشریت تأریخی‌نینگ کتّه قسمینی تشکیل بېره‌دی. امیر تېمور نامی نوایی‌نینگ «خمسه»، «تأریخ ملوکِ عجم»، «مجالس النفایس»، «نسایم المحبت»، «فوایدالکبر»، «محاکمةاللغتین»، «منشآت»، «حالاتِ پهلوان محمد» کبی اۉندن آرتیق دردانه اثرلریده کېلتیریلگن. اولرده امیر تېمور شخصیتی، فعالیتی، فضیلتی حقیده نادر معلوماتلر کېلتیرگن که، فایده‌لی پند و مصلحتلر علاوه قیلینگن بونده‌ی بدیعي لوحه‌لرنی یخلیت حالده رمزي معناده تبرکاً نوایی «تېمورنامه»سی دېب ناملش ممکن. اوشبو علمي ایشیمیز موادی نوایی‌نینگ تورلی اثرلریگه مراجعه قیلینگن حالده جمعلنیب، تېمور حقیده‌گی فاکتلر نوایی‌شناسلر فکرلری انابتگه آلینیب توصیفي۔تحلیلي مېتوددن فایده‌لینگن حالده تحلیل اېتیلدی و قوییده‌گی نتیجه‌گه اېریشیلدی: نوایی‌نینگ دېیرلی برچه اثرلریده امیر تېمور‌نینگ اسمینی اوچره‌تیش ممکن. بو اثرلرده امیر تېمور‌نینگ اسمی غایت حرمت و تورلی توصیفلردن تۉله عنوان۔لقبلر بیلن تیلگه آلینگن. بو نوایی‌نینگ امیر تېمورگه نسبتاً بې‌پایان حرمتیدن دلالتدیر. بیزگه کۉره، نوایی‌نینگ امیر تېمور و اونینگ سلاله‌سیگه بۉلگن چېکسیز حرمتینی بیر تاماندن شو سلاله حاکمیتده بۉلگن دورده یشه‌گنلیگی و دربارگه یقینلیگی طفیلی عایله‌نینگ تورلی خیل ناز و نعمتلریدن بهرمند اېکنلیگیدن دېب حسابلنسه، باشقه تاماندن نوایی‌نینگ آنه تیلی ترقیاتی اوچون صاحب‌قران تېمور اساس سالگن خاندان سببچی بۉلگنلیگیدن دېب توشونیش ممکن.
مراجع
Hoshimxonov, X. (2024). Xo‘ja Ahmad Yassaviy va Yassaviya tariqati. Oriental renaissance: innovative, educational, natural and social sciences. 4(21).
Навоий, А. (1990). Мукаммал Асарлар Тўплами (Фавойидул-кибар). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (1991a). Мукаммал Асарлар Тўплами (Ҳайратул-аброр). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (1991b). Мукаммал Асарлар Тўплами (Фарҳод ва Ширин). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (1992a). Мукаммал Асарлар Тўплами (Лайли ва Мажнун). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (1992b). Мукаммал Асарлар Тўплами (Сабъа сайёр). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (1993). Мукаммал Асарлар Тўплами (Садди Искандарий). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (1997). Мукаммал Асарлар Тўплами (Мажолисун-нафойис). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (1998). Мукаммал Асарлар Тўплами (Муншаот). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (1999). Мукаммал Асарлар Тўплами (Ҳолоти Паҳлавон Муҳаммад). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (2000). Мукаммал Асарлар Тўплами (Муҳокаматул-луғатайн, Тарихи мулуки ажам). Тошкент: Фан нашриёти.
Навоий, А. (2001). Мукаммал Асарлар Тўплами (Насойимул-муҳаббат). Тошкент: Фан нашриёти.
